ترازوی آزمایشگاهی چیست؟

ترازوی آزمایشگاهی چیست؟

ترازوی آزمایشگاهی در رده تجهیزات آزمایشگاهی تخصصی قرار دارد که از آن برای اندازه گیری دقیق جرم مواد در محیط های علمی و صنعتی است. این دستگاه با استفاده از فناوری ‌های پیشرفته، امکان توزین مواد را با دقت بالا در مقیاس میلی گرم یا حتی میکرو گرم فراهم می کند. ترازو های دیجیتال آزمایشگاهی در مدل‌ ها و ظرفیت ‌های مختلفی تولید می شوند و بسته به نوع کاربرد، دارای ویژگی‌ های متفاوتی هستند. از جمله این ویژگی ها می توان به ترازوی میلی گرم، ترازوی حساس آزمایشگاهی و ترازوی رطوبت سنج اشاره کرد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، مدل ‌هایی چون ترازو با کالیبراسیون داخلی و ترازو با دقت بالا در بین کاربران حرفه ‌ای و پژوهشگران محبوبیت بیشتری دارند. این دستگاه‌ ها نقش مهمی در تضمین نتایج قابل اعتماد در آزمایشگاه ایفا می ‌کنند. آشنایی با تفاوت بین ترازوی آنالیتیکال و پرسیژن و شناخت عملکرد آن‌ ها، گامی اساسی برای انتخاب صحیح و دقیق است.

انواع ترازو های آزمایشگاهی

در آزمایشگاه ها بسته به نوع آزمایش و دقت مورد نیاز، از ترازو های مختلفی استفاده می شود. هر نوع ترازو آزمایشگاهی ویژگی ها و کاربرد های خاص خودش را دارد. در ادامه با رایج ترین مدل ها آشنا می شوید:
- ترازو دیجیتال آزمایشگاهی: این نوع از ترازو ها بسیار دقیق هستند و برای اندازه گیری های میلی گرمی استفاده می شوند. آن ها دارای صفحه نمایش دیجیتال هستند که کار را برای کاربر آسان تر می کند.
- ترازوی آزمایشگاهی آنالیتیکال یا تحلیلی: یکی از دقیق ترین انواع ترازو های آزمایشگاهی است که می تواند وزن مواد را تا ۰.۰۰۰۱ گرم اندازه گیری کند. در کارهای حساس و پژوهش های علمی استفاده زیادی دارد.
- ترازوی آزمایشگاهی نیمه میکرو و میکرو: این ترازوها برای اندازه گیری های فوق العاده دقیق در حد نانو گرم استفاده می شوند. در صنایع دارویی و تحقیقاتی کاربرد فراوانی دارند.
- ترازوی مکانیکی آزمایشگاهی: نوع کلاسیک تر ترازوها که بدون نیاز به برق کار می کنند. اگر چه دقت آن ها به اندازه مدل های دیجیتال نیست، اما هنوز در برخی آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند.

- ترازوی پرتابل یا قابل حمل آزمایشگاهی: برای مواقعی که نیاز به جابه جایی ترازو وجود دارد، از این مدل استفاده می شود. این ترازو ها وزن سبک و طراحی فشرده ای دارند.
- ترازوی آزمایشگاهی رطوبت سنج (موئیستچر بالانس): ترکیبی از ترازو و دستگاه اندازه گیری رطوبت است. برای تعیین مقدار رطوبت نمونه ها کاربرد دارد و در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی استفاده می شود.
- ترازوی آزمایشگاهی یک کفه ای: این نوع ترازو تنها یک کفه برای قرار دادن نمونه دارد و بیشتر در مدل های دیجیتال یا آنالیتیکال دیده می شود. طراحی ساده ای دارد و استفاده از آن راحت است.
- ترازوی آزمایشگاهی دو کفه ای: مدلی کلاسیک تر که در آن دو کفه در دو طرف قرار دارند. معمولاً در ترازو های مکانیکی دیده می شود و برای مقایسه وزن دو ماده کاربرد دارد. در آموزشگاه ها و مدارس هم پرکاربرد بوده.
- ترازوی آزمایشگاهی سه صفر: به ترازو هایی گفته می شود که دقت آن ها تا ۰.۰۰۱ گرم (یعنی سه رقم اعشار) است. این ترازو ها برای اندازه گیری های نیمه دقیق در آزمایشگاه های عمومی مناسب هستند.
- ترازوی آزمایشگاهی پنج صفر: این نوع از ترازو ها دقت بسیار بالایی دارند و می توانند تا ۰.۰۰۰۰۱ گرم (پنج رقم اعشار) را اندازه گیری کنند. در پژوهش های حساس و تخصصی مثل آزمایش های دارویی و نانوفناوری بسیار پرکاربرد هستند.

ویژگی‌ های مهم ترازوی آزمایشگاهی

- دقت بالا: یکی از اصلی‌ ترین شاخص‌ ها در انتخاب ترازوی دقیق آزمایشگاهی، میزان دقت آن است. دقت در مدل ‌های مختلف بین ۰.۱ گرم تا ۰.۰۰۰۱ گرم متغیر است.
- کالیبراسیون داخلی یا خارجی: ترازو هایی که دارای کالیبراسیون داخلی هستند، به صورت خودکار تنظیم می ‌شوند و نیاز به مداخله کاربر ندارند. این ویژگی باعث صرفه ‌جویی در زمان و افزایش دقت می‌ شود.
- ثبات و سرعت در نمایش وزن: ترازو با دقت بالا باید بتواند در کمترین زمان ممکن، وزن دقیق نمونه را بدون نوسان نمایش دهد.
- ظرفیت توزین مناسب: ظرفیت ترازو باید متناسب با کاربرد آن باشد. برخی مدل‌ ها برای مقادیر بسیار کم مانند میلی ‌گرم، و برخی دیگر برای مقادیر بالاتر طراحی شده ‌اند.

- صفحه نمایش دیجیتال: استفاده از ترازو دیجیتال آزمایشگاهی با نمایشگر خوانا، کار را برای اپراتور ساده ‌تر می‌ کند و از بروز خطا جلوگیری می ‌کند.
- قابلیت اتصال به کامپیوتر یا پرینتر: این ویژگی در مدل‌ های پیشرفته وجود دارد و امکان ثبت و تحلیل داده ‌ها را فراهم می ‌کند.
- ساختار مقاوم و پایدار: بدنه ضد لرزش و مقاوم در برابر رطوبت و گرد و غبار، باعث افزایش عمر مفید ترازوی حساس آزمایشگاهی می ‌شود.
- برند معتبر: استفاده از محصولات تولید شده توسط برندهای معتبر ترازوی آزمایشگاهی مانند ترازوی AND ژاپن، ترازو Mettler Toledo، ترازو Precisa سوئیس یا ترازو Kern آلمان، تضمین ‌کننده کیفیت و خدمات پس از فروش مطلوب است.

کاربرد های ترازوی آزمایشگاهی

- آزمایشگاه‌ های شیمی و زیست‌ شناسی: از ترازو آزمایشگاهی برای توزین دقیق مواد شیمیایی آزمایشگاهی، نمونه ‌های زیستی و محلول ها استفاده می ‌شود. در این محیط‌ ها، دقت و ثبات وزن بسیار اهمیت دارد.
- داروسازی و پزشکی: در تولید دارو ها و آزمایش‌ های بالینی، استفاده از ترازوی میلی گرم و ترازوی دقیق آزمایشگاهی برای اندازه ‌گیری مقدار دقیق ترکیبات دارویی الزامی است.
- صنایع غذایی: برای بررسی ترکیبات، افزودنی ‌ها و رطوبت مواد غذایی از ترازوی رطوبت سنج و دیگر مدل‌ های دقیق استفاده می ‌شود.
- آزمایشگاه‌ های کنترل کیفیت: در این بخش، بررسی وزن نمونه‌ ها و مطابقت آن با استاندارد های کیفی از طریق ترازو با دقت بالا انجام می ‌شود.
- تحقیقات دانشگاهی و پروژه ‌های علمی: دانشجویان و پژوهشگران برای انجام اندازه ‌گیری ‌های حساس و تحلیل نتایج، از ترازوی آنالیتیکال یا ترازوی پرسیژن بهره می‌ گیرند.
- صنایع آرایشی و بهداشتی: در فرمولاسیون محصولات آرایشی و مراقبتی، مقدار دقیق هر ترکیب بسیار مهم است و نیاز به ترازوی حساس آزمایشگاهی دارد.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: برای ترکیب دقیق مواد اولیه و آزمایش واکنش‌ ها، به ترازوی صنعتی آزمایشگاهی با ظرفیت بالا نیاز است.
- آزمایشگاه‌ های تحقیقاتی پیشرفته: در پروژه‌ هایی که به دقت فوق ‌العاده نیاز دارند، استفاده از ترازو با کالیبراسیون داخلی و قابلیت ثبت داده، ضروری است.

نکات خرید ترازوی آزمایشگاهی

یکی از مهم ترین نکات هنگام خرید ترازوی دیجیتال آزمایشگاهی، توجه به دقت و حساسیت دستگاه است. دقت ترازو به نوع کاربرد شما بستگی دارد. اگر نیاز به اندازه گیری دقیق مواد در مقیاس میلی گرم دارید، بهتر است از مدل هایی استفاده کنید که دقت بالا مانند ترازوی میلی گرم یا ترازوی آنالیتیکال دارند. در صورتی که برای توزین مواد با دقت کمتر نیاز دارید، مدل های با دقت پایین تر می توانند گزینه مناسب تری باشند. در هنگام انتخاب ترازو باید به ظرفیت توزین توجه کنید. بسته به نیاز آزمایشگاه یا کار شما، ممکن است به ترازویی با ظرفیت پایین برای تحقیقات دقیق یا مدلی صنعتی با ظرفیت بیشتر برای توزین مواد سنگین تر نیاز داشته باشید. 

از دیگر نکات مهم، کالیبراسیون است. برخی ترازو ها دارای کالیبراسیون داخلی هستند، استفاده از این نوع ترازوها برای کاربرانی که نیاز به دقت بالا و زمان سریع دارند، ایده آل است. ویژگی هایی مانند قابلیت اتصال به کامپیوتر، برخورداری از نمایشگر دیجیتال و ذخیره سازی داده ها نیز در انتخاب ترازو تاثیر دارند. همچنین برند ترازو نیز اهمیت زیادی دارد. برند های معتبری مانند Sartorius، Mettler Toledo، Precisa و Kern گزینه هایی قابل اعتماد هستند.

روش استفاده از ترازوی آزمایشگاهی

- انتخاب محل مناسب: ترازو باید روی سطحی صاف، پایدار و بدون لرزش قرار گیرد. از قرار دادن ترازو در نزدیکی جریان هوا، نور مستقیم خورشید یا وسایل تولید کننده گرما خودداری شود.
- کالیبراسیون ترازو: پیش از شروع کار، باید دستگاه را با استفاده از کالیبراسیون داخلی یا وزنه ‌های استاندارد، تنظیم کرد. بیشتر مدل‌ های پیشرفته دارای قابلیت کالیبراسیون داخلی هستند که به صورت خودکار انجام می شود.
- روشن کردن دستگاه و گرم شدن اولیه: پس از روشن کردن ترازو، چند دقیقه برای پایدار شدن عملکرد الکترونیکی دستگاه صبر کنید. این زمان در مدل ‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد.
- تنظیم صفر: ظرفی که قرار است ماده در آن وزن شود را روی ترازو بگذارید و گزینه TARE را فشار دهید تا وزن ظرف صفر شود. این کار دقت در اندازه گیری جرم خالص ماده را افزایش می ‌دهد.

- افزودن ماده به ظرف: مقدار مورد نظر از ماده را به آرامی در ظرف بریزید. باید از وارد کردن ناگهانی یا زیاد ماده اجتناب کرد تا از آسیب به سنسور های حساس ترازوی دقیق آزمایشگاهی جلوگیری شود.
- خواندن عدد نمایش داده شده: وزن ماده به صورت دیجیتال روی صفحه نمایش ظاهر می ‌شود. از حرکت یا لمس ظرف در حین توزین خودداری کنید تا نوسان عدد به حداقل برسد.
- تمیز کردن ترازو پس از استفاده: بعد از پایان کار، سطح ترازو را از باقی مانده مواد پاک کنید. استفاده از پارچه نرم و خشک برای نظافت پیشنهاد می ‌شود. ورود رطوبت یا مواد خورنده به داخل ترازو، ممکن است عملکرد آن را مختل کند.
- خاموش کردن و نگهداری: در پایان کار، ترازو را خاموش کرده و در صورت نیاز، آن را در پوشش مخصوص قرار دهید تا در برابر گرد و غبار محافظت شود.

نکات مهم استفاده از ترازوی آزمایشگاهی

- محل قرارگیری ترازو: ترازو باید روی سطحی صاف و بدون لرزش قرار گیرد. از قرار دادن آن در نزدیکی منابع گرما، جریان هوا یا دستگاه ‌های لرزش ‌زا خودداری کنید. همچنین، قرار دادن ترازو در معرض نور مستقیم خورشید می ‌تواند بر دقت آن تأثیر بگذارد.
- کالیبراسیون ترازو: قبل از هر بار استفاده، ترازو باید کالیبره شود تا دقت اندازه ‌گیری حفظ گردد. ترازو هایی که دارای کالیبراسیون داخلی هستند، به‌ طور خودکار تنظیم می ‌شوند، اما مدل ‌های دستی نیاز به وزنه ‌های استاندارد برای تنظیم دارند.
- اجتناب از وارد کردن فشار زیاد: هنگام قرار دادن مواد در ترازو، باید از فشار دادن زیاد به دستگاه خودداری کنید. این کار به جلوگیری از آسیب به سنسورهای ترازو و حفظ دقت آن کمک می ‌کند.
- استفاده از ظرف مناسب: برای توزین مواد باید از ظروف آزمایشگاهی مناسب و سبک استفاده کنید. ظرف ‌های سنگین می ‌توانند دقت ترازو را کاهش دهند.

- حفظ ثبات ترازو هنگام اندازه ‌گیری: در هنگام اندازه ‌گیری، از حرکت یا لمس ظرفی که ماده در آن قرار دارد، خودداری کنید. نوسانات اضافی می ‌توانند موجب خطا در نتایج شوند.
- تمیز کردن ترازو: پس از هر استفاده، ترازو باید با پارچه نرم و خشک تمیز شود. از وارد شدن مواد شیمیایی یا مایعات به دستگاه خودداری کنید تا آسیب نبیند.
- خاموش کردن ترازو بعد از استفاده: پس از اتمام کار، ترازو باید خاموش شود. اگر برای مدت طولانی از آن استفاده نمی ‌شود، بهتر است آن را با درپوش مناسب بپوشانید تا از گرد و غبار محافظت شود.
- بررسی و کالیبراسیون دوره‌ ای: برای حفظ دقت و عملکرد ترازو، بهتر است آن را به صورت دوره ‌ای توسط متخصصان، بررسی و کالیبراسیون مجدد کنید. فردی که بررسی دوره ای ترازو آزمایشگاهی را انجام می دهد باید تخصص لازم را در زمینه کالبیراسیون تجهیزات آزمایشگاهی داشته باشد.

نگهداری از ترازوی آزمایشگاهی

- قرارگیری در مکان مناسب: ترازو باید در محیطی با دمای ثابت، به دور از جریان هوا، نور مستقیم، لرزش و میدان مغناطیسی قرار گیرد. سطح زیر ترازو باید کاملا صاف و پایدار باشد تا از بروز خطا در اندازه ‌گیری جلوگیری شود.
- پوشش محافظ: در مواقعی که از ترازو استفاده نمی ‌شود، حتما از درپوش یا کاور برای محافظت در برابر گرد و غبار و آلودگی ‌های محیطی استفاده کنید.
- نظافت منظم و اصولی: سطح ترازو باید به صورت منظم و با دستمال نرم و خشک تمیز شود. هرگز نباید از مواد شیمیایی خورنده یا آب برای تمیز کردن قسمت ‌های حساس استفاده کرد. برای نظافت محفظه توزین ترازوی آنالیتیکال یا ترازوی حساس آزمایشگاهی، باید بسیار با دقت عمل کرد.
- کالیبراسیون دوره ای: حتی در مدل‌ هایی که دارای کالیبراسیون داخلی هستند، بهتر است به صورت دوره ‌ای توسط کارشناسان فنی کالیبره شوند تا از صحت عملکرد ترازو اطمینان حاصل شود.
- جلوگیری از وارد آوردن فشار زیاد: از قرار دادن اجسام سنگین ‌تر از ظرفیت ترازو خودداری شود. این کار ممکن است باعث آسیب به سنسور های دقیق ترازوی دیجیتال آزمایشگاهی شود.
- استفاده صحیح از منبع تغذیه: ترازو باید به منبع برق پایدار متصل شود. نوسانات برق می‌ توانند باعث اختلال در عملکرد دستگاه شوند. در صورت امکان، از محافظ برق استفاده کنید.
- حمل و جابجایی با احتیاط: در صورت نیاز به جابجایی، ترازو باید به صورت ایمن و با بسته ‌بندی مناسب حمل شود. جابجایی‌ های نادرست می ‌توانند تعادل و کالیبراسیون دستگاه را مختل کنند.
- بازرسی فنی منظم: در فواصل زمانی مشخص، دستگاه توسط تیم فنی بررسی شود تا از سلامت سنسور ها، صفحه نمایش و سیستم داخلی اطمینان حاصل گردد.

عوامل مؤثر بر قیمت ترازو آزمایشگاهی

قیمت ترازوی آزمایشگاهی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به دقت ترازو، ظرفیت توزین، ویژگی های فنی و برند سازنده اشاره کرد. یکی از اصلی ترین فاکتور ها دقت ترازو است. هرچه دقت بالاتر باشد، به ویژه در مدل هایی که در مقیاس میلی گرم یا میکروگرم اندازه گیری انجام می دهند، قیمت نیز بالاتر خواهد بود. این موضوع به دلیل استفاده از فناوری پیشرفته، سنسور های دقیق و ساختار پیچیده آن ها است. عامل دیگر، ظرفیت ترازو است. 

مدل هایی با ظرفیت بیشتر به دلیل ساختار مکانیکی و الکترونیکی قوی تر، قیمت بالاتری دارند. همچنین وجود قابلیت هایی مثل کالیبراسیون داخلی خود کار، نمایشگر دیجیتال پیشرفته، اتصال به نرم افزار های آزمایشگاهی و ذخیره سازی اطلاعات باعث افزایش قیمت می شود. از دیگر عوامل مهم، برند ترازو و کشور سازنده آن است. برند های مطرحی مانند Mettler Toledo، Sartorius، AND ژاپن و Precisa سوئیس به دلیل کیفیت بالا و خدمات قوی، قیمت بیشتری نسبت به برند های معمول دارند.

سوالات متداول

1. ترازوی آزمایشگاهی چیست؟
دستگاهی برای اندازه گیری دقیق جرم مواد در محیط های آزمایشگاهی است.
2. چه عواملی بر دقت ترازوی آزمایشگاهی تاثیر دارد؟
دقت سنسور، شرایط محیطی، کالیبراسیون و کیفیت ساخت دستگاه.
3. تفاوت ترازوی آنالیتیکال با ترازوی معمولی چیست؟
ترازوی آنالیتیکال دقت بسیار بالاتری دارد و برای اندازه گیری در مقیاس میلی گرم یا میکروگرم استفاده می شود.
4. آیا همه ترازو های آزمایشگاهی نیاز به کالیبراسیون دارند؟
بله، برای حفظ دقت و صحت اندازه گیری باید به صورت منظم کالیبره شوند.
5. آیا می توان ترازوی آزمایشگاهی را به کامپیوتر متصل کرد؟
بله، بسیاری از مدل های پیشرفته قابلیت اتصال به کامپیوتر یا نرم افزار های آزمایشگاهی را دارند.

آدرس: تهران ، اتوبان چمران جنوب - نرسیده به میدان توحید- باقرخان غربی -پلاک ۱۰۱ - واحد ۳